Geceleri neden sık sık uyanırız? Gece Uyanmaları ile Başa Çıkma Yöntemleri

İnsan hayatının üçte bir gibi çok büyük bir kısmını oluşturan uyku, farklı evrelere ayrılmaktadır. Derin ve hafif uyku diye basitçe sınıflandırabileceğimiz bu evrelerde beynin farklı bölgeleri çalışmaktadır. Gece uyanmaları, hemen her bireyde görülebilen bazen normal bazen ise altta yatan bir hastalığın göstergesidir.

Kişi derin ve hafif uyku evreleri arasındaki bir zaman diliminde uyanıyor ve gece uyanmaları sık bir şekilde tekrar etmiyorsa bu durum oldukça normal karşılanabilmektedir. Fakat derin uyku sırasında birden irkilme, terleme gibi durumlar ile beraber uyanmak bir rahatsızlık göstergesi olabilmektedir. Gece uyanmaları sık olan kişiler genellikle uyandıktan sonra kendilerini uyumaya zorlarlar ve bunda başarısız olurlar. Geri uyumada zorlanan kişiler, kalitesiz uyku ve buna bağlı oluşan stres nedeni ile hem fiziksel hem de ruhsal açıdan olumsuz etkilenirler.

Vücudumuzun çeşitli görevleri yerine getirebilmesi ve gün içinde zinde olmamız için belli bir süre ve kaliteli uyku şarttır. Yeterince uyuyamayan kişilerde stres, odaklanma problemleri, kardiyovasküler problemler ortaya çıkmaktadır. Bunun için gece uyanmaları sık olan kişilerin en kısa süre içerisinde bir uzman tarafından görülmesi önerilmektedir.

Gece Uyanmalarının Nedenleri

Gece uyanmalarını tedavi edebilmek için bu uyanmaların fizyolojik mi psikolojik mi olduğunu saptamak gerekir. Buna göre altta yatan sebeplerin kontrol altına alınması denenmesi gereken ilk çözüm yöntemidir. Eğer altta yatan neden kontrol altına alındığı takdirde kişi gece uyanmalarından şikayetçi ise bu sefer ilaç tedavisi ile problem düzeltilmeye çalışılır.

İdrara çıkmak: Hem çocuk yaş grubunda hem de yetişkin yaş grubunda gece uyanmalarının en sık sebeplerinden biri idrara çıkmaktır. Kişi gün içerisinde ya da uyumadan önce çok sıvı tükettiyse buna bağlı olarak idrara çıkma isteği nedeni ile uyanabilir. Fakat bu uyanmalar kronikleşirse böbrekle ilgili herhangi bir problem araştırılmalıdır.

Açlık: Uyku sırasında derin ve hafif uyku evreleri bulunur. Hafif uyku sırasında pek çok kişi uyanmaktadır. Açlık yaşayan kişiler, bastıramadıkları açlık hissi nedeni ile geceleri uyanabilir. Eğer uyanınca yemek yediğiniz halde uykudan uyanma durumu devam ederse kan şekeri ölçülmeli ya da gece uyanmalarından başka faktörler sorumlu tutulmalıdır.

Susuzluk: Açlık gibi susuzluk da kişiyi uykudan uyandırabilen fizyolojik nedenlerden biridir.

Kaygı: Kaygı ve stres vücudun pek çok yerini etkileyen faktörlerdir. Kaygı ve anksiyetesi bulunan kişiler geceleri sık sık uykularından uyanabilir, kabuslar görebilir. Bu durum kronikleşmediği ve dönemsel olduğu sürece tehlikeli olmamakla birlikte uzun süreli kaygı uyku da dahil pek çok fizyolojik olayda probleme yol açar.

Stres: Stres, yediden yetmişe her yaş grubunun maruz kaldığı bir durumdur. Hemen her hastalıkla ilişkili stres, kişiyi geceleri uykudan uyandırabilecek etkilere sahiptir. Bu durumu kontrol altına almak için beslenme, egzersiz programları uygulanabileceği gibi uzman biri tarafından psikolojik destek de alınabilir.

Depresyon: Depresyon, uykusuzluk yapan en sık nedenlerdendir. Uykuya dalmada güçlük, uykuyu sürdürmede güçlük yaşayan kişiler geceleri sık sık uykularından uyanırlar. Bu kişiler genellikle uyandıktan sonra tekrar uyumakta da güçlük yaşarlar.

Horlama: Horlama, pek çok faktöre bağlı oluşabileceği gibi genellikle uyku sırasında havanın geçtiği bölgedeki yumuşak dokunun gevşemesiyle oluşur. Gevşeyen bu yumuşak dokudan hava geçişi sırasında meydana gelen ses horlama olarak adlandırılır.

Horlamanın tedavisinde kullandığımız en sık yöntem horlama protezidir. Ağız ölçülerinize uygun olarak kişiye özgü hazırladığımız horlama protezleri sayesinde hem siz rahat bir uyku uyursunuz hem de çevrenizdeki insanların oluşan sesten rahatsızlıkları önlenir. Cerrahi bir işleme gerek kalmadan kullanımınıza sunduğumuz bu protezler, gece uyumadan önce takılıp uyanınca çıkarılan basit protezlerdir. Ayrıca bu protezler boyutları itibari ile her yere kolaylıkla taşınabilmektedir.

Apne: Uyku apnesi, uyku sırasında solunumun kısa süreliğine durması olarak tanımlanabilir.

Sigara kullanımı: Sigaranın sağlık üzerine kanıtlanmış pek çok zararı bulunmaktadır. Uyku üzerinde de olumsuz etkileri bulunan sigaranın tüketiminin azaltılması uykudan uyanma sorunlarını azaltacaktır.

Kafein tüketimi: Kahvenin içerisinde bol miktarda yer alan kafein, uykuya dalmada ve uykunun sürdürülmesinde problemlere yol açarak kişiyi geceleri uykusundan uyandırır. Kafeinin vücuttan tamamen atılma süresi uzun olduğundan öğle vakti içtiğiniz kahve bile gece yarısı sizi uykunuzdan uyandırabilir. Kahve uyku kaçırır mı?

Alkol tüketimi: Uzun süreli alkol tüketimi beyin üzerinde etki ederek kronik uyku problemlerine yol açar. Fazla miktarda alkol tüketimi, o alkolün sindirilmesi için yüksek enerji gerektirir ve kişiyi uykusundan uyandırır.

Bazı ilaçlar: Bazı ilaçlar, uyku kaçırma etkisine sahiptir. Hatta uyku ilaçları bile kimi bireylerde gece vakti uykudan uyanmaya neden olabilir. Uyku kaçıran ilaçlar reçete edilirken doktorlar genellikle bu ilaçların geç saatlerde kullanılmamasını tavsiye eder. Böylelikle bu ilaçların uykudan uyandırma riskleri azaltılmış olur.

Gece Uyanmalarının Sonuçları

Gece uyanmaları, kişinin ihtiyacı olan sürede ve kalitede uyumasını engeller. Yeterince uyuyamayan kişi yeterince dinlenemeyeceği için bu problem beraberinde hem fiziksel hem de ruhsal yorgunluğu getirir. Tedavi edilmeyen vakalarda ciddi bozukluklar oluşur ve kişinin sosyal hayatı oldukça olumsuz etkilenir.

Yorgunluk: Gece uykudan uyanan kişiler yeniden uykuya dalmayı denerler. Fakat herkes için uykuya dalmak bu kadar kolay olmamaktadır. Yeniden uykuya dalmada güçlük çekmek, kişinin yeterli süre uyumasını engeller. Bu da yorgunluğa neden olur.

Konsantrasyon güçlüğü: Gün içinde çeşitli fiziksel aktiviteler gerçekleştirebilmek için vücudumuzun özellikle de beynimizin dinlenmesi gerekir. Yeterince uyuyamayan kişiler, odaklanma problemi yaşarlar.

Hafıza sorunları: Gün içinde öğrenilen bilgilerin işlenmesi ve depolanması uyku sırasında olmaktadır. Uykudan uyanan kişilerde bu işler sistemli bir şekilde gerçekleştirilemez. Bu da edinilen bilgilerin kalıcı olmasını engeller ve hafıza sorunlarına neden olur.

Ruh hali değişiklikleri: Uykusunu almayan kişiler kendilerini halsiz ve huzursuz hissederler. Gün içinde hızla yorulma, odaklanamama gibi sorunlara yol açan uykudan uyanma durumu kişide ruh halinde dalgalanmalar yaratır.

İş performansında düşüş: İyi bir iş çıkarmak için kişinin zinde olması ve tam verimle çalışabilir düzeyde enerjiye, konsantrasyona ve motivasyona sahip olması gerekir. Yeterince uyumayan kişilerin işlerinde başarılı olmasını bekleyemeyiz.

Sosyal ilişkilerde bozulma: Kendini huzursuz hisseden, fiziksel ve mental açıdan yorgun bir bireyin bu problemi sosyal ilişkilerine de yansır. Bu kişiler genellikle depresyona meyilli, öfkeli kişiler olduklarından çevrelerindekilerle iletişimleri de oldukça yüzeyseldir.

Gece Uyanmaları ile Başa Çıkma Yöntemleri

Gece uyanmaları, kişinin yeterli süre uyumamasına ve kalitesiz bir uyku geçirmesine yol açar. Hayatımızın neredeyse üçte birinde uyuduğumuzu düşününce uykunun önemini anlamak daha kolay olacaktır. Uyku ile ilgili çeşitli rahatsızlıklar meydana gelebilir. Bunlar arasında hem çocuk yaş grubunda hem de erişkin yaş grubunda görülen rahatsızlık gece uyanmalarıdır. Gece uyanmaları, susama, acıkma, tuvalet ihtiyacı gibi fizyolojik kaynaklı olabileceği gibi altta yatan başka bir hastalığın göstergesi de olabilir. Bu nedenle gece uyanmaları ile başa çıkma yöntemleri arasından hangisinin daha uygun olacağını saptamak için gece uyanmalarının nedeninin iyice öğrenilmesi gerekir. Nedeni bulduktan sonra bu nedene yönelik tedavi uygulamak kişiyi gereksiz yere yormanın önüne geçer ve kısa süre içerisinde kişinin eski uyku düzenini yakalamasına yardımcı olur.

Uyku hijyenini sağlamak: Uyku hijyeni, kaliteli bir uyku için gereken kriterlerin sağlanmasını kapsayan oldukça basit uygulanabilir bir çözümdür. Uyku hijyenini sağlamak isteyen kişiler bir uzman tarafından verilen öneriler eşliğinde fiziksel egzersizler yapabilir, düzenli beslenme alışkanlığı kazanarak uykusunu olumsuz etkileyecek besinlerden uzak durabilir ve stres gibi psikolojik faktörleri minimum seviyeye indirebilir.

Düzenli egzersiz yapmak: Düzenli egzersiz yapmanın sağlık için kanıtlanmış pek çok faydası bulunmaktadır. Bunlardan biri de uyku üzerine etkileridir. Düzenli egzersiz yapmak, kişinin stresini azaltmakta, zihinsel açıdan daha sağlıklı olmasını sağlamaktadır. Bunlar da uykudan uyanmaya yol açan risk faktörlerinden uzaklaştıracağı için kaliteli bir uyku yaşatmaktadır.

Kafein ve alkol tüketimini sınırlamak: Az miktarda tüketilen alkolün sakinleştirici etkileri olduğu belirtilse de bu alkolün sindirimi sırasında yüksek enerji gerektiğinden vücut bunu karşılamak için kişiyi uykusundan uyandırmaktadır. Kafeinin de vücutta dolaşma süresi uzun olduğundan kahve tüketimi de uyku kalitesini bozmaktadır. Bu iki maddenin kullanımını sınırlandırmak ve mümkünse tamamen kesmek uykudan uyanma şikayetlerini de kesecektir.

Stres ve kaygıyı yönetmek: Stres ve kaygıyı yönetmek için nefes egzersizleri, spor, düzenli beslenme alışkanlıklarına başvurulabileceği gibi uzman bir psikiyatrist tarafından da yardım alınabilir. Gerekli görülmesi halinde ilaç tedavisiyle desteklenen stres ve kaygı yönetimi uyku da dahil olmak üzere pek çok konuda daha mutlu olmanızı sağlayacaktır.

Ilık bir bardak su içmek: Gece uyumadan önce bir bardak ılık su içmek ya da kişiyi rahatlatacak bitki çayları içmek daha huzurlu bir şekilde uyumanıza yardımcı olur ve sebepsiz yere uyanmalarınızı önleyebilir.

Yatak odasını rahat ve karanlık bir hale getirmek: Uykudan uyanmanın en basit sebeplerinden biri uyunulan yerin gürültülü, aydınlık olmasıdır. Uykuya dalmak için karanlık ve sessiz bir ortam gerektiği gibi uykunun sürdürülebilmesi için de bu ortamın korunması gerekir. Bu nedenle yatak odanızı uyumaya elverişli bir hale getirmeniz uyanma problemlerinizi çözmede size yardımcı olabilir.

Uyumadan önce kitap okumak veya sakinleştirici müzik dinlemek: Uykudan uyanmanın sebeplerinden biri olarak stresi saymıştır. Uykudan uyanmamak için stresle baş etme ve stresi azaltma yöntemlerini denemek faydalı olacaktır. Uyumadan önce size iyi geldiğini düşündüğünüz ve ruhunuzu dinlendiren şeylere yönelebilirsiniz. En sık ve pratik uygulanan çözümler uyumadan önce birkaç sayfa kitap okumak, sakinleştirici müzikler dinlemektir.

Uyandıktan sonra tekrar uyumak için zorlamamak: Uykudan uyanan kişilerin ya da uykudan uyanan kişi çocuksa ebeveynlerin en sık yaptığı hata uyandıktan hemen sonra tekrar uykuya dalmaya zorlamaktır. Uyumaya zorlayan kişide stres faktörüne bağlı olarak uyumak güçleşir. Bu nedenle uyumaya zorlamak yerine uyku getirecek ya da iyi hissettirecek şeylere yönelmek uyku kalitesi açısından ve ruhsal sağlığın korunması açısından önerilmektedir.