Migren Nedir? Belirtileri Nelerdir? Tedavisi Nasıl Yapılır?

Yapılan klinik araştırmalar neticesinde, kadınların erkelere göre yaklaşık 2,5 kat daha fazla yakalandığı migren ve kronik migren rahatsızlıkları hakkında; tıbbi terimlerden uzak, anlaşılması kolay, bilgilendirici bir yazı hazırladık. Yazımızı okumayı bitirdikten sonra, migren hastalığı ve migren tedavisi ile alakalı birçok faydalı bilgiyi öğrenmiş olacaksınız.

Migren Nedir?

Sıradan bir baş ağrısından daha şiddetli gerçekleşen, mide bulantısı ve buna bağlı kusma gibi semptomlar gösteren, ışığa karşı hassasiyet yaratabilen, sosyal yaşamı olumsuz etkileyen, nörolojik tedavi yöntemleri ile tedavi edilebilen rahatsızlığa “migren” denir.

Migren ataklarında yüzün göz, alın ve şakak bölgesinde dayanılmaz şiddette bir ağrı başlar ve bu ağrı; ense de dahil olmak üzere kafanın her kısmına yayılır. Migren atağı genelde, bir - dört saat arası görülür. Ancak daha fazla da sürebilir. Ne kadar süreceği kişiden kişiye değişiklik göstermektedir.

Bazı vakalarda senede bir ya da iki kez migren ataklarına rastlanırken, kimi vakalarda ayda sekiz defa veya daha fazla migren atağı görülebilir. Ayda sekiz defa ya da daha fazla sayıda, dört saatin üzerinde atak geçiren kişilere; “kronik migren” tanısı konur. Kronik migren ataklarında başın bir tarafında ağrı görülür. Ağrı atak müddetince yer değiştirebilir ama genel olarak başın her yanında aynı anda ağrı görülmez.

Migren Çeşitleri

Dünya Baş Ağrısı Cemiyeti üyelerinden Prof. Dr. Aynur ÖZGE tarafından 2018 yılında yapılan açıklamaya göre, bilinen 27 farklı migren tipi bulunmaktadır. Ancak bu migren türlerinden iki tanesi, çok görülmesi ve migren vakalarının neredeyse tamamına yakınını oluşturması nedeni ile öne çıkmaktadır. En çok rastlanan migren türleri; “auralı migren” ve “aurasız migren” olarak bilinmektedir.

Auralı Migren Nedir?

Auralı migren; migren atağı yaşanmadan evvel ve migren atağının gerçekleşmesine müteakip, farklı nörolojik bozuklukların da ortaya çıktığı migren türüdür. Auralı migren rahatsızlığı yaşayan birisi, ataktan önce ya da sonra; görme bozuklukları, his kaybı, vücudun herhangi bir kısmında (genelde dil, çene, ağız ve ellerde) karıncalanma ve uyuşma, konuşma bozukluğu yaşayabilir. Bu semptomlar migren atağından önce ve/veya sonra ortalama yirmi dakika kadar sürebilir. Bu migren türü, aurasız migrene göre çok daha az görülür.

Aurasız Migren Nedir?

Hastanın migren atağından önce ya da sonra farklı bir nörolojik rahatsızlık yaşamadığı migren türüne de “aurasız migren” denir. Aurasız migren; toplamda konulan migren tanılarının yüzdesel olarak büyük bir kısmını oluşturur. Aurasız migrene halk arasında “yarım migren” ismi de verilmektedir.

Migren Belirtileri

Migrenin bazı belirtileri taban tabana zıtlık göstermektedir. Örneğin, bazı vakalarda migren atağından evvel aşırı neşelenme durumu olurken, kimi vakalarda tam tersine aşırı sakinlik hali görülmektedir. Bu sebeple her kişide görülen migren belirtileri birbirinden farklı olabilir.

Genelde migren atakları başlamadan evvel “prodrom” olarak tabir edilen, haberci tanılar ortaya çıkar. Prodrom evresi, migren atağından bir – iki gün önce görülür. Prodrom evresindeki belirtiler aşağıdaki gibidir:

• Herhangi bir sebep yokken karamsarlığa kapılmak ve nedensiz huzursuzluk hali
• Boyun kısmında yaşanan tutulma
• Uyku alınmış olmasına rağmen sık sık esneme
• Gıda tüketimine bağlı olmayan kabızlık
• Aşırı yeme isteği
• Aşırı susuzluk yaşama ve aşırı su tüketimine bağlı sürekli idrara çıkma

Genel olarak migren atağından hemen önce ve atak esnasında yaşanan belirtiler ise aşağıdaki gibidir:

• Şakalarda ve göz çevresinde başlayan, başın diğer kısımlarına yayılan şiddetli ağrı, bazı vakalarda söz konusu şiddetli ağrının başın bir yanında gözükmesi (Ataktan önce baş ağrısı gözükmeyen durumlara halk arasında “ağrısız migren” denir)
• Mide bulantısı ve buna bağlı kusma
• Çevresel faktörlere karşı aşırı duyarlı olma hali ya da tam tersine aşırı durgunluk hali, çevresel faktörlere tepki verememe
• Ortada bir sebep olmamasına rağmen aşırı neşeli olma hali (Migren atağından hemen evvel gözlemlenir)
• Hızlı düşünememe
• İştahta aşırı artış ya da iştahsızlık hali
• Tatlı tüketme isteği
• Kokulara ve ışığa karşı aşırı hassasiyet gösterme
• Kelime seçememe gibi konuşma bozuklukları
• Dikkat eksikleri
• Halsizlik ve şiddetli kalp çarpıntısı

Migrenin Nedenleri

Migrenin; psikolojik, psikiyatrik, fizyolojik ve genetik sebeplerden kaynaklanabilen bir rahatsızlık olduğu düşünülmektedir. Ancak bilim çevreleri tarafından, tam anlamı ile migren nedeni olarak ortaya konulabilecek bilimsel bir araştırma sonucuna henüz ulaşılamamıştır. Beyinde bulunan kimyasal maddelerin düzensiz oluşundan kaynaklanan migren ataklarının olası nedenleri aşağıdaki gibidir:

• Anksiyete
• Aşırı fiziksel yorgunluk, aşırı fiziksel zorlanma
• Şok
• Aşırı uykusuzluk ve düzensiz uyku
• Heyecan
• Boyun ve omuzlardaki fiziksel bozukluklar
• Stres
• Hipoglisemi
• Depresyon

Migreni Neler Tetikler

Tıpkı migren belirtilerinde olduğu gibi, migreni etkileyen faktörler de kişiden kişiye farklılık göstermektedir. Aynı ailedeki iki migren hastasının migren atağı, aynı nedenlerle tetiklenmeyebilir.

Bu sebeple aşağıda maddeler halinde belirtilmiş olan unsurlar, migren vakalarının bir kısmında gözlemlenme ihtimali olan tetikleyiciler olarak değerlendirilmelidir:

• Yemek saati düzeni olmaması veya düzenli olarak öğün atlama
• Yeterli su tüketimi olmaması
• Düzensiz uyku saatleri, az uyuma ya da fazla uyuma
• Uzun süreli kara, hava ya da deniz yolculuğu yapma
• Yoğun egzersiz programları uygulama
• İklim değişiklikleri
• Aşırı parlak ve yanıp sönen ışıklar
• Sirke, kolonya gibi keskin kokular

Migren Hastasının Yememesi Gerekenler

Bilimsel olarak tam anlamı ile kanıtlanmasa da, bazı gıdaların bazı vakalarda; migren atağını tetiklediği görülmüştür. Bu gıdalar aşağıdaki gibidir:

• Çikolata
• Kakao ve kakao içeren gıdalar
• Baklagiller ve bakliyat ürünler
• Soya içeren gıdalar
• Deniz mahsulleri
• Sakatatlar
• Alkol
• Bulyon, et suyu tabletleri, tavuk suyu tabletleri
• Konserve gıdalar,
• Kafen oranı yüksek içecekler
• Asitli içecekler
• Fıstık ezmesi
• Kuru üzüm
• Yaş incir, kuru incir
• Muz
• Avokado
• Papaya
• Kırmızı erik

Migren Tedavisi

Migren tedavisi gerçekleştirebilmek için, kişiye migren tanısı koyabilmek gereklidir. Migren; gösterdiği semptomlar itibarı ile farklı nörolojik rahatsızlıklara da benzediği için, zaman zaman tanı koymak zorlaşabilir.

Migren tanısı koymada Beyin Tomografisi (BT) çekimi, sıkça başvurulan bir tetkiktir. Ayrıca migren ataklarının nedenini belirleme amacı ile ihtiyaç duyulması halinde, uzman hekim tarafından muhtelif kan testleri de istenebilir.

Kişiye migren tanısı konulması ile tedavi süreci de başlar. Bu süreçte genel olarak ilaçlı migren tedavisi tercih edilir.

Migren İlaçları

Migren ilaçları; migrene sebebiyet veren durumları ortadan kaldırma, migren öncesi belirtileri yok etme ya da migren atağı sırasındaki semptomların şiddetini düşürme amaçlı kullanılmaktadır.

Migren tedavisi için internet üzerinde satılan reçetesiz migren ilaçları; itibar edilememesi gereken ürünlerdir. Zira “migren ilacı” adı altında satılan ve uzman hekim tavsiyesi olmadan kullanılan bu ürünlerin migreni tedavi edip, edemeyeceği şüphelidir. Ayrıca migren tedavisine iyi gelse bile, farklı rahatsızlıklara davetiye çıkarmayacağı hususunda bir garanti de yoktur. Bu sebeple migren ilaçları sadece uzman hekim önerisi ile ve önerilen dozlarda kullanılmalıdır.

Yine internet üzerinde “migren taşı” adı altında ya da “migren bitkisel tedavi” vaadi ile satılan ürünlerinde, tedavi sürecine pozitif etkisini kanıtlayan bilimsel bir çalışma bulunmamaktadır. Migren ilacı, ilgili uzman hekimin yazdığı reçete ile alınıp, bu reçetedeki kullanım şekline sadık kalınarak kullanılmalıdır.

Uyku Apnesi ve Migren

Migrenin uyku apnesi rahatsızlığını tetiklediği yönünde herhangi bir bilimsel çalışma olmamasına rağmen, uyku apnesi rahatsızlığının migren ataklarını tetiklediği yönünde farklı uzman görüşleri bulunmaktadır.

Zira uyku apnesi olan kişiler; uykuda solunum durması yaşar ve beyin, kalp, akciğerler başta olmak üzere vücudun diğer organlarına yeterli oksijen alımını sağlayamazlar. Beyine yeterli seviyede oksijen gitmemesi ise beyindeki kimyasalların olumsuz etkilenmesine ve kalıcı beyin hasarlarının oluşmasına neden olabilir.

Beyin kimyasallarındaki düzensizlik de migren ataklarının oluşmasındaki unsurlardan biridir. Bu sebeple nöroloji uzmanları, uyku apnesi ve migren rahatsızlığı olan kişilere; her iki hastalık için eş zamanlı tedavi önermektedir.

Geçmişte cerrahi yöntemlerle tedavi edilmeye çalışılan uyku apnesi için son yıllarda geliştirilen horlama protezi isimli medikal ürün; bu hastalığın tedavisinde %90 – 95 oranında başarı sağlamaktadır. Yani horlama protezi kullanan hastalar %90 – 95 oranında; aparatı kullanmaya başladıkları andan itibaren uyku apnesi problemi yaşamamaktadır.