Beyin Kanaması Nedir? Belirtileri Nelerdir? Tedavisi Nasıl Yapılır?

Vücudumuzdaki tüm yaşamsal faaliyetleri organize eden organımız beyin, kafatası isimli bir kemik bütünü tarafından çevrelenerek dışarıdan gelebilecek tehlikelere karşı korunma altına alınmıştır. Ancak kafatasının dahi beyni korumakta aciz kalabileceği ciddi darbeler, aşırı basınç, şiddetli çarpma gibi durumlarda beyin kanaması oluşabilir.

Nadir olarak 45 - 65 yaş arası bireylerde; fiziksel travmalardan bağımsız nedenlerle, kendi kendine oluşan beyin kanamasına rastlanır. Dünya üzerinde gerçekleşen beyin kanamaları cinsiyet baz alınarak istatistiksel olarak incelendiğinde ise kadınların erkeklere göre üç kat daha fazla beyin kanaması geçirdiği gözlemlenmektedir.

Beyin Kanaması Nedir?

Beyne giden ve beynimizi besleyen damarların “cidar” isimli dış kısmında yırtılma oluşması neticesinde, kan beynin içine sızar ve beyin dokusunda tahribat yaratır. Bu durum “beyin kanaması” olarak tanımlanmaktadır.

Beyin kanaması oluş türlerine göre ikiye ayrılır:

• Spontan Beyin Kanaması: Herhangi bir darbe ya da çarpmaya bağlı olmaksızın kendi kendine oluşan beyin kanaması türüdür.
• Travmatik Beyin Kanaması: Beyin atardamarlarındaki duvar (cidar) kısmında herhangi bir nedenle oluşan baloncukların; düşme, çarpma ya da kafaya alınan darbe sonucunda yırtılması ile ortaya çıkan beyin kanaması türüdür. Damarlarda oluşan baloncuklara tıp dilinde “anevrizma” ismi verilir.

Beyin kanaması vakalarını, kanamanın oluştuğu yere göre de sınıflandırmak mümkündür:

• Beyinde İntraventriküler Kanama: Beynin orta kısmında içi sıvı ile dolu odacıklar bulunmaktadır. Bu odacıklar içinde herhangi bir sebeple gerçekleşen kanamaya da “intraventriküler beyin kanaması” denir.
• İntraserebral Beyin Kanaması: Beyin dokusu içinde oluşan ve genellikle yaşlılığa bağlı sebeplerle ortaya çıkan beyin kanaması türüdür. Kopmuş bir kan damarının beynin içine kan sızdırması şeklinde ortaya çıkar.
• Subaraknoid Beyin Kanaması: Beyin zarı ile iç beyin zarı arasında kafa travmasına bağlı nedenlerle oluşan beyin kanaması türüdür. Kalp rahatsızlığı nedeni ile kan sulandırıcı ilaç kullanmak zorunda olan kişilerde daha sık rastlanır. Oldukça şiddetli bir baş ağrısı ile ortaya çıkar.
• Subdural Beyin Kanaması: Kafaya alınan darbeler neticesinde ortaya çıkan bir kanama türüdür. Kafatası bölgesinin hemen altında bulunan ve “Dura” ismi ile tanımlanan, beyni koruyan zarın ALT kısmında meydana gelen beyin kanamasıdır. Genelde 60 yaş üstü kişilerde görülür. Bu beyin kanaması tipi, beyne giden damarların yaşlılığa bağlı nedenlerle deforme olmasından dolayı; hastanın hatırlamadığı küçük travmalarla bile oluşabilir. Üstelik kanama birkaç ay sürebilir ve medikal görüntüleme tetkikleri uygulanmaz ise tanı konulama Geç fark edilmesi ve tedaviye geç başlanması, beyin felcine neden olabilir.
• Epidural Beyin Kanaması: Kafaya alınan darbeler sonucunda ortaya çıkan başka bir kanama türüdür. Duranın ÜST kısmında meydana gelen beyin kanamasıdır. Epidural kanamalar; genelde çok şiddetli kafa travması neticesinde gerçekleşir. Bu şiddetli travmaya bağlı olarak kafatasında gerçekleşen kırık veya çatlak; dura üzerindeki atardamarları yırtarak beyin kanamasına sebebiyet verir. Kanama esnasında oluşan pıhtı nedeni ile beyinde baskı oluşur ve bu baskı sonucunda da bilinç kaybı, sara nöbeti veya koma hali ortaya çıkabilir.

Beyin Kanaması Belirtileri

Aşağıda maddeler halinde sıralanmış semptomlar, beyin kanaması belirtisi olabilir. Eğer bu belirtilerden birini ya da bir kaçını gözlemlersiniz, en yakın sağlık kuruluşuna müracaat etmeniz gerekmektedir.

• Dayanılamaz derecede şiddetli baş ağrısı
• Yüzün tek tarafında görülen yüz felci
• Dizin üst ve alt kısmında oluşan karıncalanma ve/veya uyuşukluk
• Kolları havada tutmakta zorlanma ve kaldırırken güçlük çekme
• Görme problemi, göz kapağının düşmesi, gözlerin ve göz bebeklerinin istemsiz hareket etmesi
• Yutkunamama
• Tat alma bozukluğu, mide bulantısı ve bulantıya bağlı kusma hali
• Vücudun sağ veya sol kısmında tek taraflı oluşan his kaybı, karıncalanma, uyuşma
• Otururken de devam edebilen baş dönmesi
• Vücuttaki denge kaybı, ayakta dengede duramama hali
• Bilinç kaybı, anlama eksikliği, konuşma bozuklukları ve dilin sürekli dolaşması
• Kısa süreli hafıza kaybı (Örneğin, hangi günde olunduğunun ya da bulunulan ortamın hatırlanamaması)

Neden Beyin Kanaması Geçirilir?

Beyin kanaması daha çok kafa travmaları neticesinde ortaya çıksa da, aşağıdaki sebeplerden dolayı da oluşması mümkündür:

• Beyinde oluşan tümörlerin kanaması ve/veya bu tümörlerin deforme olmuş atardamarlara baskılama yapması
• Genetik sebeplerle beyindeki atardamar duvarlarının yırtılmaya yatkın olması
• Diyabet
• Böbrek yetmezliği
• Çeşitli kan hastalıkları
• Çeşitli karaciğer rahatsızlıkları
• Doğuştan gelen damar bozukluğu rahatsızlıkları (Anevrizmaya yatkın olma durumu)
• Kan sulandırıcı ilaç kullanımı ve kanın pıhtılaşması ile ilgili metabolizma bozuklukları
• Hipertansiyon

Beyin Kanaması Nasıl Belli Olur?

Herhangi bir kişide beyin kanaması olduğundan şüphelenmek için aşağıdaki maddeler uygulanabilir:

• Kişinin beyin kanamasına bağlı felç geçirip geçirmediğini görmek için gülümsemesi istenir
• Kişi konuşturularak anlamlı cümleler kurması ya da sorulan sorulara anlamlı cevaplar verilmesi istenir
• Kişinin her iki kolunu kaldırması ve havada tutması istenir
• Kişinin dilinin yamulup yamulmadığını görmek için dilini çıkarması istenir

Yukarıdaki belirtilerden biri ya da birkaçı gözlemlenirse, vakit kaybedilmeden bir sağlık kuruluşuna gidilmelidir. Sağlık kuruluşundaki uzman hekimin beyin kanamasından şüphe etmesi halinde, aşağıdaki tetkikler uygulanır:

• Beyin Tomografisi (BT): Beyin kesit görüntüsünün elde edildiği, beyin dokularının fotoğraflanabildiği; medikal bir görüntüleme tekniğidir. Beyin kanaması teşhisinde, sonucun hızlı çıkması bakımından başvurulan ilk tetkiktir. Beyin tomografisi ile kanama bölgesi ve ne miktarda kanama gerçekleştiği saptanabilir.
• MR: Eğer beyin kanaması tanısı beyin tomografisi ile konulamadıysa ama hala kanama şüphesi varsa, beyin MR’ına başvurulur. Kanamanın sebeplerinin araştırılması ve diğer beyin hasarlarının tespit edilmesinde de faydalanılan tetkik türüdür.
• Beyin Anjiyografi: Genelde beyin kanamasından emin olunduğu durumlarda, beyin damarlarındaki hasarları net bir şekilde gözlemlemek için başvurulur. Bir katater yardımı ile kasıktan ya da koldan girilerek beyne ulaşılır ve damarlar görüntülenir.

Beyin Kanaması Nasıl Önlenir?

Beyin kanamasını önlemenin ilk yolu, kafayı darbelere karşı korumaktır. Bu sebeple motosiklet, bisiklet gibi araçları kullanırken kask kullanımı önemlidir. Ağır sanayide çalışanlar ve yüksekten düşme tehlikesi olan işler ile iştigal edenler, mutlaka iş esnasında baret ya da benzeri koruyucu ekipman kullanmalıdır.

Şeker hastalığı ve hipertansiyon tedavisi gören hastalar, tedavi süreçlerine aksatmadan devam etmeli ve belli periyotlarda bir nöroloji uzmanı tarafından kontrol edilmelidir.

Kabız iken ıkınmak beyne giden damarlarda baskı yaratacağından mütevellit, halk arasında “kronik kabızlık” olarak bilinen uzun süreli kabızlık problemleri tedavi edilmelidir.

Soyağacında beyin kanaması geçiren kişilerin olması halinde, düzenli olarak nöroloji uzmanına kontrole gidilmelidir. Ayrıca üst kuşaktan birinci ve ikinci derece akrabalarda; anevrizma rahatsızlığı geçiren birilerin olması da beyin kanaması riskini arttıracağından dolayı, bu durumda da düzenli nöroloji kontrolü şarttır.

Doğum kontrol hapları ve kan sulandırıcı özelliği olan ilaçlar, beyin kanamasını tetikleyen özelliğe sahiptir. Bu ilaçları sadece doktor kontrolünde kullanmak gerekir.

Alkol, sigara ve uyuşturucu madde kullananların; kullanmayanlara göre beyin kanaması geçirme riski daha fazladır. Bu sebeple, bu maddelerden uzak durulması gereklidir.

Şiddetli baş ağrılarında ağrı kesici kullanmak beyin kanamasının şiddetini arttırabilir. Bu sebeple dayanılamayacak derecede şiddetteki baş ağrılarının yaşanması halinde, vakit kaybedilmeden doktora gidilmelidir.

Beyin Kanaması Tedavisi Nasıl Yapılır?

Beyin kanaması, acilen sebebinin saptanması ve durdurulması gereken bir hastalıktır. Tanı konulmasının ardından nöroloji uzmanı; ilaçlı tedaviye başlayarak, beyin kanamasını durdurmaya çalışır. Eğer beyin kanamasına sebep olan atardamarın ilaçla tedavisi mümkün değil ise cerrahi müdahale yöntemine başvurulur.

Genel anestezi altında yapılan cerrahi müdahale sonrası bazı vakalarda hatsa uyandığında, ilk 24 saat uyumaması sağlanır.

Uyku Apnesi ve Beyin Kanaması

Uyku boyunca onlarca kez, solunumun on saniyeden daha fazla durması haline uyku apnesi denir. Duran solunum neticesinde, kalbe ve beyne gerekli oksijen sağlanamaz. Beyne oksijen gitmemesi halinde kalıcı beyin hasarları oluşabilir. Bu beyin hasarları arasında beyin damarlarının zarar gömesi ihtimali de bulunmaktadır. Zarar gören beyin damarları anevrizmaya yatkınlaşabilir ve beyin kanamasına zemin hazırlayabilir.

Uyku apnesi tedavisi için son yıllarda geliştirilen horlama protezi isimli medikal apart sayesinde, bu rahatsızlık %90 - %95 başarı ortalaması ile tedavi edilmektedir. Aparatın özelliği ise kullanıldığı andan itibaren uyku apnesi problemini ortadan kaldırmasıdır. Horlama protezi kullanan hastaların bu aparat ile alakalı yorumlarını okumak için BU sayfayı ziyaret edebilirsiniz.