Uyku apnesi; uyku esnasında solunumun en az 10 - 20 saniye boyunca normal değerinin %20’den alta düşmesi ile tanımlanan bir hastalıktır. Apne, Yunanca’da soluksuz kalmak anlamına gelir. Uyku sırasında tekrarlayan solunum durmalarına sebep olan uyku apnesi sendromu, kandaki oksijen miktarını azaltırken karbondioksit miktarını arttırır.
Beyin, uyku esnasında solunumun durmasıyla azalan oksijen miktarını farkeder ve derin uykudan (REM) çıkarak hava yolunun tekrardan açılmasını sağlar. Halk arasında uyanayazma (arousal) olarak bilinen bu durum, kısa süreli ve ani geçişleri ifade eden yüzeysel uyku evresidir.
Uyku apnesi olan kişilerde, solunumun durması ve yeniden başlatılması belli aralıklarla tekrar ederek gece boyunca devam edebilir. Arousal denilen bu durum, kısa süreli geçişler olduğu için kişiler, gece boyunca farketmez ve sabah uyandıklarında da hatırlamazlar. Uykunun solunum durması ile kesintiye uğraması, kan basıncında (tansiyon) ve kan şekerinde ani değişikliklere sebep olduğu için oldukça tehlikelidir.
Uyku apnesi; tıkayıcı, merkezi ve bileşik olmak üzere 3 çeşide ayrılır. Toplumun yaklaşık %84’ü tıkayıcı uyku apnesi hastasıdır. Bileşik uyku apnesi %15 oranla gözlemlenirken, merkezi uyku apnesi ise %1 oranla karşımıza çıkar.
Yumuşak damak, küçük dil, yutak ve dile ait boğaz kaslarının gevşemesi sonucunda, hava yolu daralarak solunum durmasına sebep olur. Oksijen miktarının azalması ile uyanan beyin, kısa nefesler veya şiddetli horlama ve yutkunma dürtüsü ile solunumu tekrardan başlatmaya çalışır. Kişiler, çoğunlukla bu durumdan haberdar değildir ve sabah uyandıklarında da hatırlamazlar.
Uyku apnesi sendromunda %1 ile %2 oranla nadir görülen bir uyku apnesi türüdür. Beynin, solunum kontrolünden sorumlu kaslara gerekli sinyalleri gönderememesi durumunda ortaya çıkar. Tıkayıcı uyku apnesine kıyasla, kişiler daha sık uyandıkları için durumun farkına varır ve uyandıklarını hatırlarlar.
Tıkayıcı ve merkezi apnenin birlikte görüldüğü uyku apnesi türüdür. Toplumun yaklaşık %15 ile %18’inde görülür. Hastalık ilk başlarda tıkayıcı apne belirtileri verse de, basınçlı hava tedavisinin (CPAP) ardından merkezi apne belirtileri ortaya çıkmaya başlar. Gelişen tedavi yöntemleri sayesinde son yıllarda görülme oranı azalmıştır.
Uyku apnesinin nedeni, yapısal ve çevresel faktörlere bağlı olarak değişkenlik gösterir. Boğaz kaslarının gevşeyerek hava yolunu kapatması, uyku apnesine sebep olan başlıca nedendir. Geniz eti, büyük bademcikler ile üst solunum yolundaki darlık gibi yapısal bozukluklar da, uyku apnesine sebep olur. Uyku apnesine yol açan risk faktörleri, pek çok etkene bağlı olarak değişkenlik gösterir.
Uyku apnesi, bilincimizin kısmen kapalı olduğu uyku esnasında solunumu durduğu için farkedilemez. Ancak yanında uyuyan kişiler fark eder ve ani ölümle dahi sonuçlanabir. Hastaların büyük çoğunluğu, bu durumu önemsemediği veya farkında olmadığı için doktora gitmez. Hâlbuki zamanında tedavi edilmediği takdirde kalp krizi, felç (inme), Alzheimer, iktidarsızlık (impotans), kalp ritim bozukluğu, yüksek tansiyon, kalp büyümesi, kanser, obezite, diyabet ve mide hastalıkları (reflü vb.) gibi pek çok ciddi hastalığa davetiye çıkarır.
Uyku apnesi olan kişilerde; konsantrasyon güçlüğü, unutkanlık, davranış bozuklukları, huzursuzluk, gündüz sürekli uyuklama hâli ve uyuma isteği, depresyon, baş ağrısı, ağız kuruluğu, sık idrara çıkma, sinirlilik hâli, uykusuzluk ile çocuklarda hiperaktivite gibi yaşam standartlarını olumsuz etkileyen sonuçlar ortaya çıkar. Uyurken farkında olmasanız dahi gün içerisinde uyku apnesi belirtilerini gözlemleyerek zamanında önlem alabilirsiniz.
Uyku apnesi belirtileri taşıyan kişilerin, hem KBB uzmanına görünmeleri hem de uyku laboratuvarında gerekli testleri yaptırmaları gerekir. Uyku Apne Ünitesi’ne başvuran hastanın, ilk olarak şikâyetleri dinlenerek muayene edilir. Değerlendirme kapsamında üst solunum yolu muayenesi yapıldıktan sonra, poligraf cihazlar ile beyin, karın, kalp ve göğüs aktiviteleri incelenerek kan basıncı ölçümü yapılır. Ardından uyku laboratuvarına yönlendirilen hastaya, polisomnografi adı verilen uyku testi yapılır.
Hastanın vücuduna elektrotlar takılarak, uyku esnasındaki hareketleri ve beyin aktivitesi incelenir. Ortalama 4 – 7 saat süren uyku testinde; solunum durması, tansiyon, erekte olma durumu ve uyku pozisyonları incelenir. Hastalığa tanı koyarken, apne ve hipopne (hava akımı indeksi) sayıları dikkate alınır. Yapılan değerlendirmeler sonucunda uyku apnesinin olup olmadığı belirlenir. Uyku apnesi teşhisi konulan kişilere, uyku apnesine sebep olan faktörlere bağlı olarak farklı tedavi yöntemleri uygulanır.
Obezite, alkol ve tütün kullanımı gibi çevresel faktörlerden kaynaklı uyku apnesi tedavisinde, ilk olarak bu sorunların ortadan kalkması için medikal yöntemlere başvurulur. Hastalığın derecesi ve seyrine göre cerrahi ve cerrahi olmayan farklı tedavi yöntemleri uygulanabilir.
1. Haftada 3 geceden fazla horluyor musunuz?
Evet 2, Hayır 0
2. Horlamanız çok gürültülü mü?
Evet 2, Hayır 0
3. Uykuda boğulur gibi olduğunuz ya da nefesinizin kesildiği söylendi mi?
Ara Sıra 3, Sıklıkla 5, Hayır 0
4. Boyun çevrenizi en çıkıntılı yerden ölçtüğünüzde kaç cm oluyor?
Erkek: 43 cm’den ince: 0
Erkek 43 cm’den kalın: 5
Kadın 40 cm’den ince: 0
Kadın 40 cm’den kalın: 5
5. Yüksek kan basıncı için tedavi aldınız mı?
Evet 2, Hayır 0
6. Ara ara sakin bir yerde otururken uyuyakalıyor musunuz?
Evet 2, Hayır 0
7. Araba kullanırken veya kırmızı ışıkta beklerken uyuyakaldığınız oldu mu?
Evet 2, Hayır 0
Sonuçlar
9 puan ve üzeri: Mutlaka bir uyku laboratuvarına başvurarak uyku testi yaptırmalısınız.
6 - 8 puan arası: Doktora başvurmalısınız. Muayene sonunda uyku laboratuvarına yönlendirerek uyku testi yaptırmanızı önerebilir.
5 puan ve altı: Uyku apnesi açısından düşük risk grubundasınız.
Horlama protezi: Cerrahi bir uygulama olmayan horlama protezi, uyku apnesi tedavisinde en etkili yöntemdir.
Cerrahi yöntemler, uyku apnesi olan her hastaya uygulanamaz ve tekrar etme (nüksetme) olasılığı yüksektir.
CPAP cihaız; taşıma zorluğu, hastanın konforunu olumsuz etkilemesi, temizlik ve bakımının zor olması açısından hastalar tarafından pek tercih edilmez.
Tıkayıcı Uyku Apnesi (OSA: Obstructive Sleep Apnea)
Merkezi Uyku Apnesi (CSA: Central Sleep Apnea)
Bileşik Uyku Apnesi (MSA: Complex-Mixed Sleep Apnea)
Rahat bir uyku, sağlıklı bir yaşam için hemen bizimle irtibata geçin.
+90 541 363 34 54 Hemen Başvur