Apandisit Nedir? Belirtileri Nelerdir? Tedavisi Nasıl Yapılır?

Bilim insanları tarafından her geçen gün vücudumuza dair yeni keşifler yapılıp, yeni bilgiler ortaya konulsa da; yaşadığımız yüzyılda da henüz tüm anatomik sırlara vakıf olunamamıştır.

Halk arasında “apandisit patlaması” olarak bilinen ve “apendiks” isimli organın iltihaplanması neticesinde oluşan bu hastalıktaki söz konusu organ apendisk de, gizemini koruya ve varlığına tam anlamı ile açıklama getirilememiş organlardan biridir.

Apendiks gizemini koruyadursun, bu yazıda konu ettiğimiz rahatsızlığı nasıl fark edebileceğinizi ve tedavi süreçlerinin nasıl olması gerektiğini anlatacağız.

Apandisit Nedir?

Vücudumuzdaki tüm organlar gibi apandiks de farklı insanlarda farklı boyutlardadır. Yetişkin bir insanda 5 cm ila 10 cm arasındadır. Çocuklar da ise 10 cm’yi nadiren geçmekle beraber, yetişkin insanlara göre daha uzundur. Çocuklarda daha uzun olmasının sebebi; organın iç kısmında bulunan ve dar bir boru formunda olan “lümen” isimli kısmın ilerleyen yaşlarda uç kısımdan taban kısmına doğru bir nevi kapanmasıdır.

Apadiks vücudumuzdaki boşaltım sisteminde yer alır. Ancak doğrudan boşaltım sistemi ile ilgili olduğu henüz kanıtlanamamıştır. Bölgesel olarak tarif etmek gerekirse; ince bağırsağın hemen bitip, kalın bağırsak ile birleştiği noktada yer alır. Bu bölgeye halk arasında “kör barsak” da denmektedir.

Halk tarafından “apandisit” ya da “apandisit patlaması” ismi ile tabir edilen rahatsızlık ise daha evvel de belirttiğimiz apendiks organının iltihaplanmasıdır. Apendiksin biçimi gereği iltihaplanması oldukça kolaydır. Zira tıpkı bademcik gibi mikroorganizmaların üremesine yatkın bir yapısı vardır. İltihaplanan apendiks tedavi edilmez ise ölüme varan sonuçlara yol açabilir.

Dünya üzerinde yaşayan insanların ortalama %7 - %8’inde akut apandisit rahatsızlığı görülür. Hastalığın en sık görüldüğü yaş aralığı ise 20 – 40 yaş aralığıdır.

Apandisit Neden Olur?

İnsanlarda birçok neden bağlı olarak apandisit iltihaplanması görülebilir. Aşağıda maddeler halinde sıralanan nedenler, birçok vakada sıklıkla görülmüştür.

• Çekirdeği ile tüketilen bazı gıdaların çekirdekleri mide ve kalın bağırsakta öğütülemez ise çekirdek ince bağırsağa geçerken apenikse kaçar ve bu organdaki lümeni tıkar. Tıkama sonucunda da apnediks iltihabı gerçekleşir. Bu tıkanma genellikle turunçgiller gurubuna ait meyveleri çekirdekli tüketme neticesinde gerçekleşir.
• İnsan dışkısının da tıpkı çekirdeklerde olduğu gibi apandiks tıkanmasına neden olması mümkündür. Tıpta “fekalid” adı ile tabir edilen taşlaşmış insan dışkısının apandiske kaçması neticesinde iltihaplanma meydana gelir. Bu durumun önüne kısmen de olsa geçmek amaçlı yeterli miktarda sıvı tüketimi elzemdir.
• Sindirim sisteminde oluşan genelde bağırsak, nadiren de mide enfeksiyonları neticesinde; apendiks girişinde bulunan lenf bezlerinde şişme durumu meydana gelebilir. Bu şişme durumunda karın kısmına alacağınız darbeler sonucu apendiks iltihaplanması oluşabilir.
• Apedikste oluşan tümörler, ülser, ülseratif kolit ve Chron’s hastalığı; apendiks iltihabını tetikleyebilir.
• Bağırsakta oluşan parazitlerin apandikse ulaşması sonucu apandisit iltihabı oluşabilir.
• Kalın bağırsağın ve ince bağırsağın herhangi bir yerinde oluşan enfeksiyonun yayılması halinde, apandisit iltihabı yaşanabilir. Ayrıca vücudun herhangi bir organında oluşan ve bağırsaklara erişen bir enfeksiyon, apandisiti de tehdit eder.

Apandisit Patlaması Nedir?

Yukarıdaki başlıkta bahsettiğimiz nedenlerden dolayı enfekte olan apandikste oluşan tıkanıklık neticesinde, apandiks üzerindeki damarlar basınca maruz kalır. Apandiksde oluşan bu basınç sonucu, organda yırtıklar ya da sızdırmalar meydana gelebilir. Bu yırtılma ve sızdırma durumuna da “apandisit patlaması” denir.

Apandisit patlaması acilen tedavi edilmez ise ölüme sebebiyet veren sonuçlar doğurması mümkündür.

Apandisit Belirtileri

Ölüme bile neden olabilecek kadar tehlikeli olan bu rahatsızlığın varlığını saptamak oldukça zordur. Hatta bazı tahlillerin neticesinde bile tam anlamı ile tanı konulamamakta ve hekim kuvvetli şüphe ile tedavi sürecine başlamaktadır. Yine de “apandisit belirtileri nedir, evde nasıl anlaşılır?” sorusuna cevap vermek adına; yaygın görülen apandisit belirtilerini maddeler halinde sıralayacağız. Aşağıdaki belirtileri kendinizde veya bir yakınınızda gözlemlemeniz halinde, vakit kaybetmeden bir hekime gitmenizi tavsiye ederiz.

• Karın bölgesindeki şiddetli ağrı, apandisitin en belirgin ve sıkça görülen belirtisidir. Söz konusu ağrının karın kısmındaki yeri başlarda hasta tarafından tam olarak tarif edilemez. Genelde de göbek olarak tabir edilen bölgenin üst kısmında hafif şiddetle başlayan ağrı, midenin sağ alt kısmında şiddetlenerek devam eder.
• Şiddetli mide bulantıları ve buna bağlı kusma oluşur.
• Kişinin iştahı kapanır ve sıvı tüketimine rağmen dil ile ağız bölgesinde kuruluk oluşur.
• Yüksek ateş, kalp çarpıntısı ile birlikte ishal ya da kabızlık meydana gelebilir. Kabızlık olması durumunda gaz çıkarma sorunu da ortaya çıkabilir.

Önemli: Yukarıda verilen bilgiler apandiks iltihabında görülebilecek genel belirtilerdir ve tanı koymak için salt yeterli değildir. Yukarıdaki belirtilerin görülmesi halinde uzman bir hekime başvurmak gereklidir.

Kadınlarda Apandisit Belirtileri

Apandiks iltihabı kadın ve erkek hastalarda hemen hemen aynı şikayetler ile ortaya çıkar. Bu rahatsızlıkta cinsiyete özel bir belirtiler yoktur ve 20 -40 yaş arası kadınların tamamında görülebilir. Hamile kadınlarda ise gebelik belirtilerinden dolayı dikkat edilmesi gereken bazı hususlar vardır.

Gebelerde Apandisit Belirtileri

Hamile kadınlarda apandisit iltihabı için tanı koymak, hamilelik sürecinin olağan semptomları nedeni ile oldukça güçtür. Zira apandiks iltihabının en önemli bulgularından olan iştah kaybı, kusma ve mide bulantısını gebelik sürecinde yaşamak olağandır.  Ancak hamilelerin apandisit rahatsızlığı esnasında ağrı yaşadığı bölge; midenin yan ve arka kısmındadır. Genelde şiddetli ve dayanılması güç bir ağrıdır.

Bebeğin büyümesi neticesinde rahim de büyür ve apandisit iltihabı sebebi ile oluşan ağrı karnın üst bölgesinde gerçekleşebilir. Bu sebeple hamile bir kadına apandisit tanısı koymak için hamileliğin hangi zaman diliminde olunduğu da dikkate alınır.

Gebelerde apandisit iltihabı; hem annenin hem de bebeğin yaşamını tehdit eden bir rahatsızlıktır.

Erkeklerde Apandisit Belirtileri

Tıpkı kadınlarda olduğu gibi erkeklerde de apandisit iltihabı belirtileri aynıdır. Genelde 10 – 30 yaş arası erkek hastalarda görülmektedir.

Apandisit Tedavisi

Hastaya elle yapılan fiziki muayene sonucu hekim tarafından apandisit tanısı konulabilir. Bazı durumlarda apandiksde oluşan olası bir yırtıktan sızan iltihabın kana karışıp karışmadığını belirlemek için çeşitli kan testlerine başvurulur. Yine de kan testi apandisitte yırtılma olduğunu %100 olarak saptayamaz.

Apandisit iltihabında “ilaçla apandisit tedavisi” ve “apandisit ameliyatı” yöntemlerine başvurulmaktadır.

İlaçla Apandisit Tedavisi

Uzman hekim; apandisitte herhangi bir yırtık oluşmadığından ve ilaçlı tedavi neticesinde enfeksiyonun iyileşeceğinden emin ise antibiyotik tedavisine başlar. Ancak ileri apandisit tanılarında ve kandaki lökosit seviyesinin yüksek olması durumunda bu apandisit tedavi yöntemi tercih edilmez.

2012 yılında İngiltere merkezli Queen's Tıp Merkezi isimli kurumda 900 hasta üzerinde yapılan bir çalışmada; apandisit tanısı konulan hastalara antibiyotik tedavisi uygulanmıştır. Tedavi ardından izlemeye alınan hastaların %68’inde bir yıl içinde apandiks enfeksiyonu tekrar etmiştir. Bu sebeple salt ilaçla apandisit tedavisi sıklıkla tercih edilen bir metot değildir.

İlaçla yapılan tedavinin ardından, karından takılan bir tüp yardımı ile apandiks içindeki görece azalmış iltihabın vücuttan alınmaya çalışılması da sıkça uygulanmasa da başvurulan tedavi metotlarından biridir.

Apandisit Ameliyatı

Apandisit ameliyatının klasik ameliyat risklerinden farklı bir riski olmadığından ve bu rahatsızlığın antibiyotik ile tedavisinin yüksek oranda başarılı olmamasında dolayı, apandisit tedavisinde ameliyat seçeneğine sıklıkla başvurulmaktadır.

Antibiyotikle veya karından girilen tüplerle yapılan apandisit tedavisinden sonra hastalığın nüksetmesi durumunda da ameliyat metoduna başvurulmaktadır. Ayrıca apandiksde patlama ya da yırtılma olması halinde tek tedavi seçeneği ameliyattır.

Gebelerde Apandisit Ameliyatı

Hamilelik döneminde apandisit ameliyatı olmak için tıbbi bir engel bulunmamaktadır. Ancak bu ameliyatın özellikle hamileliğin ilk aylarında yapılıyor olması düşük yapma riskini de beraberinde getirir.

Hamileliğin beşinci ayından sonra yapılan ameliyatlarda rahmin uyarılması neticesinde erken doğum riski de bulunmaktadır.